School Bullying Management Course No5

Πηγή: Κοινή Φροντίδας - KMOP Education Hub

Στρατηγικές παρέμβασης

1. Επικοινωνία με το παιδί που δέχεται εκφοβισμό

2. Επικοινωνία με το παιδί που ασκεί εκφοβισμό

3. Επικοινωνία με την οικογένεια

Η "προσέγγιση της αποφυγής κατηγορίας": 

Πρόκειται για μία προσέγγιση χωρίς τιμωρία για την αντιμετώπιση περιπτώσεων εκφοβισμού που ασκούνται από μία ομάδα παιδιών εναντίον ενός ή περισσότερων παιδιών.

Ο στόχος αυτής της μεθόδου είναι να βοηθήσει τα παιδιά που εκφοβίζουν να κατανοήσουν πραγματικά ότι το παιδί ή τα παιδιά που δέχονται εκφοβισμό περνούν δύσκολα στο σχολείο και υποφέρουν πολύ ψυχολογικά.

Η φιλοσοφία της μεθόδου είναι να επιφέρει αλλαγή στη δυναμική της ομάδας των παιδιών που εμπλέκονται στον εκφοβισμό και να δημιουργηθεί ένα νέο περιβάλλον, όπου τα μέλη θα αισθάνονται ελεύθερα να λάβουν μέρος σε μία διαδικασία διαπραγματεύσεων ώστε να καταλήξουν σε μία συμφωνία που θα είναι δίκαιη για όλους.

Υπάρχουν τρία βασικά στάδια που πρέπει να εφαρμόζονται προσεκτικά και με συνέπεια με ακρίβεια.

 Πολύ σημαντικό είναι, το άτομο που εφαρμόζει τη μέθοδο να αναπτύξει σταδιακά μια σχέση εμπιστοσύνης με τα παιδιά που πρόκειται να εμπλακούν σε αυτή. Ο εκπαιδευτικός μιλάει πρώτα  στα παιδιά που ασκούν ή συμμετέχουν στον εκφοβισμό με μία σειρά ξεχωριστών συναντήσεων, ένα προς ένα παιδί δηλαδή, και στη συνέχεια στο παιδί που στοχοποιείται.

Η συνάντηση πραγματοποιείται μαζί με όλα τα άλλα παιδιά.

Τα τρία στάδια είναι τα εξής. 

Ο εκπαιδευτικός παίρνει τα  παιδιά που εκφοβίζουν ένα προς ένα για συζήτηση χωρίς ιδιαίτερη προειδοποίηση, αφού έχει συνεννοηθεί βεβαίως με τους εκπαιδευτικούς των άλλων τάξεων από όπου θα πρέπει ενδέχεται να πάρει τα παιδιά. Στη συνέχεια ο δάσκαλος μιλάει με τα παιδιά που δέχονται τις εκφοβιστικές συμπεριφορές και πάλι. Όλες οι συναντήσεις να πραγματοποιούνται σε ήσυχο μέρος χωρίς περισπασμούς.

Στο δεύτερο στάδιο που γίνεται μία εβδομάδα αργότερα, πραγματοποιούνται συναντήσεις με τον εκπαιδευτικό και κάθε ένα από τα παιδιά που εμπλέκονται κάνουν έναν απολογισμό των εξελίξεων που υπήρξαν στο χρονικό αυτό διάστημα.

Στο τρίτο στάδιο συγκαλείται μία ομαδική συνάντηση με όλα τα παιδιά, δηλαδή, και τα παιδιά που εκφοβίζουν, και το παιδί που έχει δεχτεί εκφοβισμό.

Είναι σημαντικό να δούμε όλα τα παιδιά στην αρχή χωρίς να τους δώσουμε κάποια ιδιαίτερη προειδοποίηση όπως είπαμε.

Μερικές συμβουλές

 Συνεργαστείτε με άλλους συναδέλφους στο σχολείο σε περίπτωση που πρόκειται να δείτε μαθητές από άλλες τάξεις.

·         Προσπαθήστε να τους βλέπετε σε ώρες που δεν θα διακόπτονται από διαλείμματα.

·         Είναι προτιμότερο να δείτε πρώτα το άτομο που φαίνεται να είναι ο αρχηγός των εκφοβιστικών συμπεριφορών. Είναι πιο πιθανό η συμπεριφορά του η συμπεριφορά της να επηρεάσει αργότερα τις συμπεριφορές και των άλλων.

·         Προσπαθήστε να χρησιμοποιήσετε την τεχνική της ενεργητικής ακρόασης και να επικοινωνήσετε χρησιμοποιώντας την ενσυναίσθηση σας όσο μπορείτε. Αυτό θα βοηθήσει επίσης τα παιδιά να παραδεχτούν ότι κάποιοι άλλοι κάποια άλλα παιδιά αισθάνονται πολύ άσχημα εξαιτίας του εκφοβισμού που δέχονται.

·         Προσπαθήστε να καθίσετε με τον ίδιο τρόπο που κάθεται το παιδί στο ίδιο επίπεδο. Καθίστε και οι δύο σε καρέκλες χωρίς να υπάρχουν γραφεία ή άλλα εμπόδια ανάμεσά σας. Εάν υπάρχει παράθυρο κοντά στο σημείο που θα μιλήστε, είναι προτιμότερο για το παιδί στο οποίο μιλάτε να έχει γυρισμένη την πλάτη του ή την πλάτη της προς αυτό ώστε να αποφεύγονται οι περισπασμοί και οι ενοχλήσεις.

·         Επίσης, μην εφαρμόζετε τη μέθοδο όταν αισθάνεστε εκείνη τη στιγμή εκνευρισμένη η θυμωμένη.

·         Ας θυμηθούμε ότι η χρήση μικρών σιωπηλών παύσεων δεν είναι κακή. Έτσι, μην ξεχνάτε ότι συνήθως χρειάζεται λίγος χρόνος πριν αρχίσει να εξηγεί πώς αισθάνεται για αυτό που του συμβαίνει.

·         Μην επικρίνετε και μην αξιολογείτε όσα λέει το παιδί κατά τη διάρκεια της συνάντηση σας.

·         Θυμηθείτε ότι μετά από κάθε συνάντηση σας με τα παιδιά ένα ένα είναι σημαντικό κάθε ένα από αυτά να επιστρέφει στην τάξη ήρεμο και άνετο. Αν οι άλλοι τον δουν ή την δουν αναστατωμένο, μπορεί να υποψιαστούν ότι κάτι περίεργο συμβαίνει και να γίνουν νευρική όταν έρθει η ώρα η δική τους να τους καλέσει ο εκπαιδευτικός στη συνέχεια.

·         Όταν ο μαθητής η μαθήτρια κάθεται κοντά σας, και στρέφει την προσοχή του ή την προσοχή της εσάς, πείτε με σταθερή φωνή: "Σε κάλεσα γιατί ξέρω ότι το τελευταίο καιρό ενοχλείς των συμμαθητή σου ή τη συμμαθήτριά σου με αυτό τον τρόπο". Αφήστε το μαθητή να σκεφτεί λίγο πριν μιλήσει. Η στάση σας πρέπει να εμπνέει το παιδί να συνεργαστεί, αλλά ταυτόχρονα πρέπει να αισθάνεται ότι είστε σοβαρή και αποφασισμένη.

·         Σε περίπτωση  που ο μαθητής η μαθήτρια θέλει να περιγράψει πιθανές λανθασμένες συμπεριφορές του παιδιού που δέχεται εκφοβισμό, αφήστε τον να το κάνει. Είναι ανακουφιστικό για τον μαθητή εκείνη τη στιγμή.

·         Σε περίπτωση που ο μαθητής είναι εντελώς απρόθυμος να μιλήσει, τότε μπορείτε να πείτε: "Προς το παρόν δε φαίνεσαι έτοιμος να μιλήσεις. Γι' αυτό, θα σε καλέσω ξανά αύριο ή θα σε καλέσω κάποια στιγμή αργότερα."

·         Σε περίπτωση που ο μαθητής αρνείται εντελώς να δώσει οποιαδήποτε απάντηση σε όλες τις συναντήσεις με τον εκπαιδευτικό, μπορείτε να πείτε: "Ο συμμαθητής ή η συμμαθητριά σου περνάει δύσκολα στο σχολείο και θα ήθελα να ξέρω πως το βλέπεις εσύ αυτό. Θα ήθελα μια απάντηση. Σε παρακαλώ, θα ήθελα να μου τη δώσεις."

·         Σε περίπτωση που ο μαθητής προτείνει μία ανεφάρμοστη λύση, μπορείτε να πείτε: "Πιστεύεις αλήθεια ότι αυτό θα μπορούσε να βοηθήσει;" Και να περιμένετε λίγο μέχρι να προταθεί κάτι πιο εφαρμόσιμο και πιο ρεαλιστικό.

·         Σε περίπτωση που μαθητής ή η μαθήτρια δεν είναι σε θέση να προτείνει τίποτα απολύτως, μπορείτε να τον βοηθήσετε ή να τη βοηθήστε να σκεφτεί κάτι. Αλλά είναι προτιμότερο και σε αυτή την περίπτωση να ρωτήσετε πρώτα το παιδί.

Στην περίπτωση που ο μαθητής ή η μαθήτρια μετά από όλες τις συναντήσεις με τον εκπαιδευτικό συνεχίζει να συμπεριφέρεται με τον ίδιο καταχρηστικό τρόπο, πρέπει να επαναλάβετε όλη τη διαδικασία. Έχετε περισσότερες πιθανότητες τώρα να πετύχετε τον αντικειμενικό σας στόχο αν είστε αποφασισμένοι, θέτετε όρια και δείχνετε ότι πραγματικά θέλετε να συνεργαστείτε μαζί του ή μαζί της. 

Πηγή: Κοινή Φροντίδας - KMOP Education Hub

Η "προσέγγιση της αποφυγής κατηγορίας": Εφαρμογή

Εφαρμόζοντας την «αποφυγή κατηγορίας»

Η καθηγήτρια εδώ και καιρό παρατηρεί ότι ο Γάννης, μαθητής Β΄ Γυμνασίου, τον οποίο γνωρίζει από την προηγούμενη χρονιά. Γίνεται σταδιακά όλο και πιο κακοδιάθετος, η επίδοσή του στην τάξη πέφτει, και αποφεύγει να βγει έξω στα διαλείμματα την ώρα που βγαίνουν τα περισσότερα παιδιά.

Επίσης, έχει παρατηρήσει ότι υπάρχει μόνιμα μια ηλεκτρισμένη ατμόσφαιρα μεταξύ κάποιων παιδιών από την τάξη και του Γιάννη, ο οποίος φαίνεται ότι προσπαθεί να τους αποφύγει με κάθε τρόπο.

Αυτή η συμπεριφορά έρχεται σε αντίθεση με την συμπεριφορά του τα δύο προηγούμενα χρόνια στο σχολείο, όπου κατά κοινή ομολογία ο Γάννης ήταν ένα κοινωνικό παιδί, πρόθυμο να συμμετάσχει στο μάθημα, αλλά και σε οποιαδήποτε σχολική εκδήλωση και είχε μια σταθερά ανοδική εκπαιδευτική πορεία.

Η καθηγήτρια αποφασίζει να μιλήσει στο Γιάννη, εφόσον είναι πλέον βέβαιη ότι πρόκειται για επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές και όχι για κάποιες απλά «δύσκολες μέρες».

Βήμα 1: Η καθηγήτρια καλεί το παιδί να του μιλήσει.

Είναι μόνοι τους μέσα σε μια ήσυχη τάξη και του λέει ότι έχει παρατηρήσει πως δεν τον βλέπει πολύ καλά τον τελευταίο καιρό. Ακόμα ότι θα ήθελε με κάποιο τρόπο να βοηθήσει.

Του ζητά να γράψει/ζωγραφίσει πως νιώθει και μετά του εξηγεί πως μπορούν μαζί να συστήσουν μια ομάδα υποστήριξης, χωρίς να στοχοποιηθεί κανείς.

Καθηγήτρια: Γιάννη μου, ζήτησα να σε δω λίγο και να μιλήσουμε, γιατί τον τελευταίο καιρό δε σε βλέπω να περνάς πολύ καλά στην τάξη και στα διαλείμματα.            

Γιάννης: Κυρία, δεν τρέχει τίποτα…Δεν έχω πρόβλημα. Καλά είμαι.

Πώς πρέπει να αντιδράσει η καθηγήτρια;

Να δώσει χρόνο στο παιδί.

Καθηγήτρια: Ωραία. Εγώ όμως που σε παρατηρώ εδώ και δύο χρόνια, βλέπω ότι συγκεκριμένα παιδιά, -συνήθως η ίδια παρέα- σου λέει και σου κάνει πράγματα που μάλλον είναι πολύ ενοχλητικά για εσένα. Έτυχε να ακούσω και κάποια απαράδεκτα λόγια τους προς εσένα τις προάλλες.

Το παιδί αισθάνεται ότι ο ενήλικας πραγματικά έχει αφιερώσει χρόνο για να παρακολουθήσει τι γίνεται και να σχηματίσει μια εικόνα. Έχει φωτογραφίσει την κατάσταση. Το παιδί νιώθει γνήσιο ενδιαφέρον από πλευράς του ενήλικα και αυτό αποτελεί και μία καλή αφορμή για να αρχίσει να τον εμπιστεύεται.

Γιάννης: Αφήστε το, κυρία. Πλάκα ήτανε. Μην το κάνουμε θέμα. Εγώ δεν δίνω πια σημασία….

Καθηγήτρια: Πιστεύω, Γιάννη, ότι αυτά που είδα εγώ τουλάχιστον δεν ήταν καθόλου πλάκα. Δεν έχει κανείς το δικαίωμα να φέρεται έτσι στον άλλον και για οποιοδήποτε λόγο. Μπαίνοντας στη θέση σου κι εγώ θα αισθανόμουν απαίσια.          

Γιάννης: Μην δίνετε σημασία, κυρία. Έτσι κάνουν αυτοί… Και όχι μόνο σε εμένα. Αφήστε τους.

Καθηγήτρια: Ακόμα χειρότερα. Θέλεις να πεις ότι το κάνουν ήδη πολλές φορές σε εσένα αλλά και σε άλλους. Σωστά;

Γιάννης: Αφήστε το, κυρία, σας παρακαλώ. Σας λέω, δεν βγάζετε άκρη μ’αυτούς…

Πώς να διαχειριστεί η καθηγήτρια την αντίδραση του Γιάννη;

Να αφήσει το παιδί να σκεφτεί.

Καθηγήτρια: “Κοίτα, Γιάννη, δε θέλω να σε πιέζω αφού βλέπω ότι αυτή τη στιγμή δεν είσαι έτοιμος να μιλήσεις. Αν θέλεις όταν θα είσαι μόνος σου μπορείς να μου γράψεις δυο λόγια η να ζωγραφίσεις κάτι για το πως αισθάνεσαι όταν συμβαίνουν αυτά. Εγώ δεν θα κάνω κάτι μέχρι τότε. Όμως θα ήθελα μέσα στις επόμενες μέρες να ξαναβρεθούμε. Δεν νομίζω να βελτιωθεί από μόνη της μια τέτοια κατάσταση. Σου υπόσχομαι ότι ότι πούμε θα μείνει μεταξύ μας. Ούτε εγώ, αλλά ούτε και το σχολείο θα τιμωρήσουμε κάποιο από αυτά τα παιδιά.”

Η καθηγήτρια αφήνει το παιδί να πάρει το χρόνο του και να σκεφτεί τι θέλει να κάνει, αλλά και να εκφράσει με τον δικό του τρόπο το συναίσθημα που προκύπτει από τον εκφοβισμό. Υπόσχεται εχεμύθεια και ότι δεν θα κάνει κάτι με το οποίο το ίδιο το παιδί δεν συμφωνεί, αλλά παράλληλα το βοηθάει σε μία ρεαλιστική βάση να καταλάβει, ότι τα προβλήματα αυτά δεν λύνονται μόνα τους εάν δεν κάνουμε κάτι. Ο συνδυασμός αυτός έχει περισσότερες πιθανότητες να παροτρύνει ένα παιδί να αναζητήσει βοήθεια.

Ο Γιάννης μετά από 4 ημέρες ζητά από την καθηγήτρια να μιλήσουν πάλι σε ένα ήσυχο χώρο. Λέει στην καθηγήτρια ότι προσπάθησε να γράψει κάτι, αλλά τελικά έσχισε όλα τα χαρτιά και αποφάσισε να την εμπιστευθεί και να πει αυτό που του συμβαίνει.

Εξομολογείται στην καθηγήτρια ότι κάποιοι τον ονομάζουν «κότα» και «νοικοκυρούλα χαρωπή» και «αδελφή»...

...επειδή τον έχουν δει δυο τρεις φορές να βοηθάει την μητέρα του στα ψώνια και να πηγαίνει τα μικρότερα αδέρφια του στο σχολείο.

Επίσης λέει στην καθηγήτρια ότι ο πατέρας του για κάποιους λόγους δεν έχει δουλειά, η μητέρα του εργάζεται σε φούρνο από πολύ νωρίς το πρωί και έτσι αναγκαστικά έχει αναλάβει κάποιες ώρες την φροντίδα των μικρών, όπως και να κάνει κάποιες απαραίτητες δουλειές για όλους.

Πώς να αντιδράσει η καθηγήτρια στην εξομολόγηση του παιδιού;

Να ευχαριστήσει το παιδί για την εμπιστοσύνη του.

 

Καθηγήτρια: Γιάννη σε ευχαριστώ πραγματικά για την εμπιστοσύνη σου και σου υπόσχομαι και πάλι ότι δεν θα κάνω κάτι που εσύ δεν το εγκρίνεις. Καταλαβαίνω πραγματικά πόσο άσχημα σε κάνουν να αισθάνεσαι οι συμπεριφορές αυτές. Σε κάνουν να αισθάνεσαι ότι πρέπει να ντρέπεσαι για την βοήθεια που προσφέρεις στην οικογένειά σου. Σωστά;

Το παιδί αισθάνεται μία πλαισίωση και καθησυχάζεται ότι πήρε τη σωστή απόφαση να μιλήσει και εισπράττει ειλικρινές συναίσθημα ότι ο ενήλικας αναγνωρίζει την γενναιότητα που χρειάζεται κάποιος να μιλήσει, όπως επίσης και την αναγνώριση της δύσκολης ψυχολογικής κατάστασης που βιώνει. Επίσης, με σωστή χρήση της ενεργητικής ακρόασης (περίληψη) ο ενήλικας διαβεβαιώνει στο παιδί ότι έχει κατανοήσει πλήρως αυτά που έχει ακούσει.

Γιάννης: Ναι, είναι αλήθεια. Αισθάνομαι ότι κανείς δεν με θέλει για παρέα πια. Με αποφεύγουν και κάποιοι που τους θεωρούσα φίλους. Ξέρω από ποιους ξεκίνησε, αλλά τέλος πάντων. Τώρα πια είναι αργά…

Καθηγήτρια: Γιάννη, ποτέ δεν είναι αργά για να σταματήσουμε κάτι που είναι τόσο άδικο και απαράδεκτο… Άκου. Θα ήθελες να κάνουμε κάτι; Να σκεφτούμε και να μιλήσουμε σε κάποια παιδιά που ίσως μπορούσαν να βοηθήσουν;

Γιάννης: Όχι, με τίποτα, κυρία. Μόνο χειρότερο θα γίνει.

Πώς να προχωρήσει η καθηγήτρια;

Να διαβεβαιώσει το παιδί ότι κανείς δεν θα τιμωρηθεί

Καθηγήτρια: Άκου. Δεν θα μαλώσω ούτε θα τιμωρήσω κανένα. Όπως συμφωνήσαμε. Θα διαλέξουμε μαζί κάποια παιδιά που συμπαθείς, θα τους εξηγήσω πως αισθάνεσαι τον τελευταίο καιρό, με στόχο να ψάξουμε τρόπους που θα σε κάνουν να νιώσεις εσύ καλύτερα στην τάξη και στο σχολείο γενικότερα.

Το παιδί ενθαρρύνεται να αισθανθεί ότι σε οτιδήποτε προταθεί, θα είναι το ίδιο που θα πάρει την βασική απόφαση για το εάν θα υλοποιηθεί και με ποιους θα συνεργαστεί για να βαδίσουν από κοινού στην εξεύρεση λύσης, χωρίς την χρήση τιμωρίας προς τα παιδιά που ασκούν τον εκφοβισμό. Ο καθησυχασμός και η αμοιβαία εμπιστοσύνη που αναπτύσσεται μεταξύ του παιδιού και της εκπαιδευτικού, είναι το σημείο κλειδί, που θα βοηθήσει στην επιτυχή έκβαση των επόμενων σταδίων.

Γιάννης: Και αν γίνουν τα πράγματα χειρότερα, κυρία;

Καθηγήτρια: Γιάννη, είναι άδικο και απαράδεκτο να φέρονται έτσι σε εσένα και ποιος ξέρει και σε πόσους άλλους για αντίστοιχους λόγους. Εγώ πιστεύω ότι επιβάλλεται να προσπαθήσουμε για το καλό όλων. Θέλεις να σκεφτούμε μαζί σε ποια παιδιά θα μπορούσαμε να μιλήσουμε;

Ο Γιάννης σκέφτεται και προτείνει 3 παιδιά από την τάξη του που ήταν παρόντες σε ένα επεισόδιο όπου τον εξευτέλισαν μπροστά σε όλους πριν λίγες ημέρες, καθώς και σε ένα παιδί από το διπλανό τμήμα που κάνουν καλή παρέα στα διαλείμματα μερικές φορές.

Καθηγήτρια: Ωραία λοιπόν. Θα καλέσουμε μία από τις ερχόμενες ημέρες τον Ανέστη, τη Λουκία και τον Μάρκο, καθώς και τον Θοδωρή από το Β3. Σύμφωνοι; Μήπως θα ήθελες να πούμε και σε κανέναν άλλον; 

Γιάννης: Ναι, ίσως θα μπορούσαμε να φωνάξουμε και την Αντιγόνη. Την ενοχλούν κι αυτήν μερικές φορές, αλλά κι εκείνη δεν το αφήνει έτσι. Είναι σκληρό καρύδι… Καταλαβαίνετε…    

Σε αυτό το σημείο, η καθηγήτρια προσπαθεί να πάρει την έγκριση του Γιάννη ώστε να δημιουργήσουν μία ομάδα από παιδιά που έχουν υπάρξει μπροστά στα περιστατικά εκφοβισμού.

Η καθηγήτρια πρέπει να συμπεριλάβει στην ομάδα και τους ίδιους τους εκφοβιστές.

Σε αυτό το σημείο, η καθηγήτρια πρέπει να ενημερώσει τον Γιάννη ότι πρόκειται να ζητήσει από τους εκφοβιστές να συμμετέχουν στην ομάδα.

Πώς να προχωρήσει η καθηγήτρια;

Να εξηγήσει στο παιδί τι θα ακολουθήσει και ότι το παιδί δεν θα είναι παρόν στις συναντήσεις.

Καθηγήτρια: Πολύ καλά. Φέρε μου αύριο ένα κείμενο ή μία ζωγραφιά που περιγράφει πώς νιώθεις κι εγώ θα σε ενημερώσω πότε θα τους φωνάξω για να τους μιλήσω. Εσύ δεν χρειάζεται να είσαι εκεί.

Το παιδί αισθάνεται ότι αρχίζει από κοινού με την ενήλικα να μεθοδεύει μία προς μία τις κινήσεις που συναποφασίζουν, με εχεμύθεια. Αισθάνεται ότι δεν είναι πλέον στο κενό. Τα μικρά, αλλά οργανωμένα βήματα του δίνουν κουράγιο να συνεχίσει.

Γιάννης: Δεν είμαι σίγουρος, αλλά θα προσπαθήσω. Κυρία, μην πείτε αυτά που σας είπα για την οικογένειά μου…

Τι να πει η καθηγήτρια;

Μην ανησυχείς, Γιάννη μου, δεν θα πω τίποτα που μπορεί να σε στοχοποιήσει.

Καθηγήτρια: Μην ανησυχείς, Γιάννη μου, δεν θα πω τίποτα που θα σε στοχοποιήσει -ότι δηλαδή ήρθες σε εμένα για να μου πεις λεπτομέρειες. Εγώ θα μιλήσω μόνο για αυτά που βλέπω εγώ εδώ και καιρό και για την κακή διάθεσή σου που παρατηρείται στο σχολείο.

Το παιδί συνεργάζεται γιατί συνεχίζει να αισθάνεται ότι ο ενήλικας συνεχίζει να διαφυλάσσει τις εκμυστηρεύσεις για τα πολύ προσωπικά αισθήματα που βιώνει. Με άλλα λόγια ο ενήλικας δείχνει με κάθε τρόπο στο παιδί, ότι είναι σε θέση να αξιολογεί και να διαχειρίζεται πως πρέπει να μιλήσει στους άλλους, φιλτράροντας συνέχεια την δική του βαθιά κατανόηση της ψυχοσύνθεσης του παιδιού, αλλά και τον τρόπο που αναφέρεται στους άλλους σε σχέση με χειροπιαστές μαρτυρίες δικές του. Αυτά, δηλαδή, που είδε και άκουσε η ίδια η καθηγήτρια.

Θα ήθελα όμως να μου υποσχεθείς ότι κι εσύ δεν θα πεις τίποτα σε κανένα από τους συμμαθητές σου για την κουβέντα και την συμφωνία μας. Εντάξει;

Η καθηγήτρια ζητά από τον Γιάννη να κρατήσει την κοινή τους συμφωνία τελείως κρυφή από τα άλλα παιδιά.

 

Πρόκειται για μία προσέγγιση χωρίς τιμωρία για την αντιμετώπιση περιπτώσεων εκφοβισμού που ασκούνται από μία ομάδα παιδιών εναντίον ενός ή περισσότερων παιδιών.

Ο στόχος αυτής της μεθόδου είναι να βοηθήσει τα παιδιά που εκφοβίζουν να κατανοήσουν πραγματικά ότι το παιδί ή τα παιδιά που δέχονται εκφοβισμό περνούν δύσκολα στο σχολείο και υποφέρουν πολύ ψυχολογικά.

Η φιλοσοφία της μεθόδου είναι να επιφέρει αλλαγή στη δυναμική της ομάδας των παιδιών που εμπλέκονται στον εκφοβισμό και να δημιουργηθεί ένα νέο περιβάλλον, όπου τα μέλη θα αισθάνονται ελεύθερα να λάβουν μέρος σε μία διαδικασία διαπραγματεύσεων ώστε να καταλήξουν σε μία συμφωνία που θα είναι δίκαιη για όλους.

Υπάρχουν τρία βασικά στάδια που πρέπει να εφαρμόζονται προσεκτικά και με συνέπεια με ακρίβεια.

 Πολύ σημαντικό είναι, το άτομο που εφαρμόζει τη μέθοδο να αναπτύξει σταδιακά μια σχέση εμπιστοσύνης με τα παιδιά που πρόκειται να εμπλακούν σε αυτή. Ο εκπαιδευτικός μιλάει πρώτα  στα παιδιά που ασκούν ή συμμετέχουν στον εκφοβισμό με μία σειρά ξεχωριστών συναντήσεων, ένα προς ένα παιδί δηλαδή, και στη συνέχεια στο παιδί που στοχοποιείται.

Η συνάντηση πραγματοποιείται μαζί με όλα τα άλλα παιδιά.

Τα τρία στάδια είναι τα εξής. 

Ο εκπαιδευτικός παίρνει τα  παιδιά που εκφοβίζουν ένα προς ένα για συζήτηση χωρίς ιδιαίτερη προειδοποίηση, αφού έχει συνεννοηθεί βεβαίως με τους εκπαιδευτικούς των άλλων τάξεων από όπου θα πρέπει ενδέχεται να πάρει τα παιδιά. Στη συνέχεια ο δάσκαλος μιλάει με τα παιδιά που δέχονται τις εκφοβιστικές συμπεριφορές και πάλι. Όλες οι συναντήσεις να πραγματοποιούνται σε ήσυχο μέρος χωρίς περισπασμούς.

Στο δεύτερο στάδιο που γίνεται μία εβδομάδα αργότερα, πραγματοποιούνται συναντήσεις με τον εκπαιδευτικό και κάθε ένα από τα παιδιά που εμπλέκονται κάνουν έναν απολογισμό των εξελίξεων που υπήρξαν στο χρονικό αυτό διάστημα.

Στο τρίτο στάδιο συγκαλείται μία ομαδική συνάντηση με όλα τα παιδιά, δηλαδή, και τα παιδιά που εκφοβίζουν, και το παιδί που έχει δεχτεί εκφοβισμό.

Είναι σημαντικό να δούμε όλα τα παιδιά στην αρχή χωρίς να τους δώσουμε κάποια ιδιαίτερη προειδοποίηση όπως είπαμε.

Μερικές συμβουλές

 Συνεργαστείτε με άλλους συναδέλφους στο σχολείο σε περίπτωση που πρόκειται να δείτε μαθητές από άλλες τάξεις.

·         Προσπαθήστε να τους βλέπετε σε ώρες που δεν θα διακόπτονται από διαλείμματα.

·         Είναι προτιμότερο να δείτε πρώτα το άτομο που φαίνεται να είναι ο αρχηγός των εκφοβιστικών συμπεριφορών. Είναι πιο πιθανό η συμπεριφορά του η συμπεριφορά της να επηρεάσει αργότερα τις συμπεριφορές και των άλλων.

·         Προσπαθήστε να χρησιμοποιήσετε την τεχνική της ενεργητικής ακρόασης και να επικοινωνήσετε χρησιμοποιώντας την ενσυναίσθηση σας όσο μπορείτε. Αυτό θα βοηθήσει επίσης τα παιδιά να παραδεχτούν ότι κάποιοι άλλοι κάποια άλλα παιδιά αισθάνονται πολύ άσχημα εξαιτίας του εκφοβισμού που δέχονται.

·         Προσπαθήστε να καθίσετε με τον ίδιο τρόπο που κάθεται το παιδί στο ίδιο επίπεδο. Καθίστε και οι δύο σε καρέκλες χωρίς να υπάρχουν γραφεία ή άλλα εμπόδια ανάμεσά σας. Εάν υπάρχει παράθυρο κοντά στο σημείο που θα μιλήστε, είναι προτιμότερο για το παιδί στο οποίο μιλάτε να έχει γυρισμένη την πλάτη του ή την πλάτη της προς αυτό ώστε να αποφεύγονται οι περισπασμοί και οι ενοχλήσεις.

·         Επίσης, μην εφαρμόζετε τη μέθοδο όταν αισθάνεστε εκείνη τη στιγμή εκνευρισμένη η θυμωμένη.

·         Ας θυμηθούμε ότι η χρήση μικρών σιωπηλών παύσεων δεν είναι κακή. Έτσι, μην ξεχνάτε ότι συνήθως χρειάζεται λίγος χρόνος πριν αρχίσει να εξηγεί πώς αισθάνεται για αυτό που του συμβαίνει.

·         Μην επικρίνετε και μην αξιολογείτε όσα λέει το παιδί κατά τη διάρκεια της συνάντηση σας.

·         Θυμηθείτε ότι μετά από κάθε συνάντηση σας με τα παιδιά ένα ένα είναι σημαντικό κάθε ένα από αυτά να επιστρέφει στην τάξη ήρεμο και άνετο. Αν οι άλλοι τον δουν ή την δουν αναστατωμένο, μπορεί να υποψιαστούν ότι κάτι περίεργο συμβαίνει και να γίνουν νευρική όταν έρθει η ώρα η δική τους να τους καλέσει ο εκπαιδευτικός στη συνέχεια.

·         Όταν ο μαθητής η μαθήτρια κάθεται κοντά σας, και στρέφει την προσοχή του ή την προσοχή της εσάς, πείτε με σταθερή φωνή: "Σε κάλεσα γιατί ξέρω ότι το τελευταίο καιρό ενοχλείς των συμμαθητή σου ή τη συμμαθήτριά σου με αυτό τον τρόπο". Αφήστε το μαθητή να σκεφτεί λίγο πριν μιλήσει. Η στάση σας πρέπει να εμπνέει το παιδί να συνεργαστεί, αλλά ταυτόχρονα πρέπει να αισθάνεται ότι είστε σοβαρή και αποφασισμένη.

·         Σε περίπτωση  που ο μαθητής η μαθήτρια θέλει να περιγράψει πιθανές λανθασμένες συμπεριφορές του παιδιού που δέχεται εκφοβισμό, αφήστε τον να το κάνει. Είναι ανακουφιστικό για τον μαθητή εκείνη τη στιγμή.

·         Σε περίπτωση που ο μαθητής είναι εντελώς απρόθυμος να μιλήσει, τότε μπορείτε να πείτε: "Προς το παρόν δε φαίνεσαι έτοιμος να μιλήσεις. Γι' αυτό, θα σε καλέσω ξανά αύριο ή θα σε καλέσω κάποια στιγμή αργότερα."

·         Σε περίπτωση που ο μαθητής αρνείται εντελώς να δώσει οποιαδήποτε απάντηση σε όλες τις συναντήσεις με τον εκπαιδευτικό, μπορείτε να πείτε: "Ο συμμαθητής ή η συμμαθητριά σου περνάει δύσκολα στο σχολείο και θα ήθελα να ξέρω πως το βλέπεις εσύ αυτό. Θα ήθελα μια απάντηση. Σε παρακαλώ, θα ήθελα να μου τη δώσεις."

·         Σε περίπτωση που ο μαθητής προτείνει μία ανεφάρμοστη λύση, μπορείτε να πείτε: "Πιστεύεις αλήθεια ότι αυτό θα μπορούσε να βοηθήσει;" Και να περιμένετε λίγο μέχρι να προταθεί κάτι πιο εφαρμόσιμο και πιο ρεαλιστικό.

·         Σε περίπτωση που μαθητής ή η μαθήτρια δεν είναι σε θέση να προτείνει τίποτα απολύτως, μπορείτε να τον βοηθήσετε ή να τη βοηθήστε να σκεφτεί κάτι. Αλλά είναι προτιμότερο και σε αυτή την περίπτωση να ρωτήσετε πρώτα το παιδί.

Στην περίπτωση που ο μαθητής ή η μαθήτρια μετά από όλες τις συναντήσεις με τον εκπαιδευτικό συνεχίζει να συμπεριφέρεται με τον ίδιο καταχρηστικό τρόπο, πρέπει να επαναλάβετε όλη τη διαδικασία. Έχετε περισσότερες πιθανότητες τώρα να πετύχετε τον αντικειμενικό σας στόχο αν είστε αποφασισμένοι, θέτετε όρια και δείχνετε ότι πραγματικά θέλετε να συνεργαστείτε μαζί του ή μαζί της. 

Πηγή: Κοινή Φροντίδας - KMOP Education Hub

Η "προσέγγιση της αποφυγής κατηγορίας": Εφαρμογή

Εφαρμόζοντας την «αποφυγή κατηγορίας»

Η καθηγήτρια εδώ και καιρό παρατηρεί ότι ο Γάννης, μαθητής Β΄ Γυμνασίου, τον οποίο γνωρίζει από την προηγούμενη χρονιά. Γίνεται σταδιακά όλο και πιο κακοδιάθετος, η επίδοσή του στην τάξη πέφτει, και αποφεύγει να βγει έξω στα διαλείμματα την ώρα που βγαίνουν τα περισσότερα παιδιά.

Επίσης, έχει παρατηρήσει ότι υπάρχει μόνιμα μια ηλεκτρισμένη ατμόσφαιρα μεταξύ κάποιων παιδιών από την τάξη και του Γιάννη, ο οποίος φαίνεται ότι προσπαθεί να τους αποφύγει με κάθε τρόπο.

Αυτή η συμπεριφορά έρχεται σε αντίθεση με την συμπεριφορά του τα δύο προηγούμενα χρόνια στο σχολείο, όπου κατά κοινή ομολογία ο Γάννης ήταν ένα κοινωνικό παιδί, πρόθυμο να συμμετάσχει στο μάθημα, αλλά και σε οποιαδήποτε σχολική εκδήλωση και είχε μια σταθερά ανοδική εκπαιδευτική πορεία.

Η καθηγήτρια αποφασίζει να μιλήσει στο Γιάννη, εφόσον είναι πλέον βέβαιη ότι πρόκειται για επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές και όχι για κάποιες απλά «δύσκολες μέρες».

Βήμα 1: Η καθηγήτρια καλεί το παιδί να του μιλήσει.

Είναι μόνοι τους μέσα σε μια ήσυχη τάξη και του λέει ότι έχει παρατηρήσει πως δεν τον βλέπει πολύ καλά τον τελευταίο καιρό. Ακόμα ότι θα ήθελε με κάποιο τρόπο να βοηθήσει.

Του ζητά να γράψει/ζωγραφίσει πως νιώθει και μετά του εξηγεί πως μπορούν μαζί να συστήσουν μια ομάδα υποστήριξης, χωρίς να στοχοποιηθεί κανείς.

Καθηγήτρια: Γιάννη μου, ζήτησα να σε δω λίγο και να μιλήσουμε, γιατί τον τελευταίο καιρό δε σε βλέπω να περνάς πολύ καλά στην τάξη και στα διαλείμματα.            

Γιάννης: Κυρία, δεν τρέχει τίποτα…Δεν έχω πρόβλημα. Καλά είμαι.

Πώς πρέπει να αντιδράσει η καθηγήτρια;

Να δώσει χρόνο στο παιδί.

Καθηγήτρια: Ωραία. Εγώ όμως που σε παρατηρώ εδώ και δύο χρόνια, βλέπω ότι συγκεκριμένα παιδιά, -συνήθως η ίδια παρέα- σου λέει και σου κάνει πράγματα που μάλλον είναι πολύ ενοχλητικά για εσένα. Έτυχε να ακούσω και κάποια απαράδεκτα λόγια τους προς εσένα τις προάλλες.

Το παιδί αισθάνεται ότι ο ενήλικας πραγματικά έχει αφιερώσει χρόνο για να παρακολουθήσει τι γίνεται και να σχηματίσει μια εικόνα. Έχει φωτογραφίσει την κατάσταση. Το παιδί νιώθει γνήσιο ενδιαφέρον από πλευράς του ενήλικα και αυτό αποτελεί και μία καλή αφορμή για να αρχίσει να τον εμπιστεύεται.

Γιάννης: Αφήστε το, κυρία. Πλάκα ήτανε. Μην το κάνουμε θέμα. Εγώ δεν δίνω πια σημασία….

Καθηγήτρια: Πιστεύω, Γιάννη, ότι αυτά που είδα εγώ τουλάχιστον δεν ήταν καθόλου πλάκα. Δεν έχει κανείς το δικαίωμα να φέρεται έτσι στον άλλον και για οποιοδήποτε λόγο. Μπαίνοντας στη θέση σου κι εγώ θα αισθανόμουν απαίσια.          

Γιάννης: Μην δίνετε σημασία, κυρία. Έτσι κάνουν αυτοί… Και όχι μόνο σε εμένα. Αφήστε τους.

Καθηγήτρια: Ακόμα χειρότερα. Θέλεις να πεις ότι το κάνουν ήδη πολλές φορές σε εσένα αλλά και σε άλλους. Σωστά;

Γιάννης: Αφήστε το, κυρία, σας παρακαλώ. Σας λέω, δεν βγάζετε άκρη μ’αυτούς…

Πώς να διαχειριστεί η καθηγήτρια την αντίδραση του Γιάννη;

Να αφήσει το παιδί να σκεφτεί.

Καθηγήτρια: “Κοίτα, Γιάννη, δε θέλω να σε πιέζω αφού βλέπω ότι αυτή τη στιγμή δεν είσαι έτοιμος να μιλήσεις. Αν θέλεις όταν θα είσαι μόνος σου μπορείς να μου γράψεις δυο λόγια η να ζωγραφίσεις κάτι για το πως αισθάνεσαι όταν συμβαίνουν αυτά. Εγώ δεν θα κάνω κάτι μέχρι τότε. Όμως θα ήθελα μέσα στις επόμενες μέρες να ξαναβρεθούμε. Δεν νομίζω να βελτιωθεί από μόνη της μια τέτοια κατάσταση. Σου υπόσχομαι ότι ότι πούμε θα μείνει μεταξύ μας. Ούτε εγώ, αλλά ούτε και το σχολείο θα τιμωρήσουμε κάποιο από αυτά τα παιδιά.”

Η καθηγήτρια αφήνει το παιδί να πάρει το χρόνο του και να σκεφτεί τι θέλει να κάνει, αλλά και να εκφράσει με τον δικό του τρόπο το συναίσθημα που προκύπτει από τον εκφοβισμό. Υπόσχεται εχεμύθεια και ότι δεν θα κάνει κάτι με το οποίο το ίδιο το παιδί δεν συμφωνεί, αλλά παράλληλα το βοηθάει σε μία ρεαλιστική βάση να καταλάβει, ότι τα προβλήματα αυτά δεν λύνονται μόνα τους εάν δεν κάνουμε κάτι. Ο συνδυασμός αυτός έχει περισσότερες πιθανότητες να παροτρύνει ένα παιδί να αναζητήσει βοήθεια.

Ο Γιάννης μετά από 4 ημέρες ζητά από την καθηγήτρια να μιλήσουν πάλι σε ένα ήσυχο χώρο. Λέει στην καθηγήτρια ότι προσπάθησε να γράψει κάτι, αλλά τελικά έσχισε όλα τα χαρτιά και αποφάσισε να την εμπιστευθεί και να πει αυτό που του συμβαίνει.

Εξομολογείται στην καθηγήτρια ότι κάποιοι τον ονομάζουν «κότα» και «νοικοκυρούλα χαρωπή» και «αδελφή»...

...επειδή τον έχουν δει δυο τρεις φορές να βοηθάει την μητέρα του στα ψώνια και να πηγαίνει τα μικρότερα αδέρφια του στο σχολείο.

Επίσης λέει στην καθηγήτρια ότι ο πατέρας του για κάποιους λόγους δεν έχει δουλειά, η μητέρα του εργάζεται σε φούρνο από πολύ νωρίς το πρωί και έτσι αναγκαστικά έχει αναλάβει κάποιες ώρες την φροντίδα των μικρών, όπως και να κάνει κάποιες απαραίτητες δουλειές για όλους.

Πώς να αντιδράσει η καθηγήτρια στην εξομολόγηση του παιδιού;

Να ευχαριστήσει το παιδί για την εμπιστοσύνη του.

Καθηγήτρια: Γιάννη σε ευχαριστώ πραγματικά για την εμπιστοσύνη σου και σου υπόσχομαι και πάλι ότι δεν θα κάνω κάτι που εσύ δεν το εγκρίνεις. Καταλαβαίνω πραγματικά πόσο άσχημα σε κάνουν να αισθάνεσαι οι συμπεριφορές αυτές. Σε κάνουν να αισθάνεσαι ότι πρέπει να ντρέπεσαι για την βοήθεια που προσφέρεις στην οικογένειά σου. Σωστά;

Το παιδί αισθάνεται μία πλαισίωση και καθησυχάζεται ότι πήρε τη σωστή απόφαση να μιλήσει και εισπράττει ειλικρινές συναίσθημα ότι ο ενήλικας αναγνωρίζει την γενναιότητα που χρειάζεται κάποιος να μιλήσει, όπως επίσης και την αναγνώριση της δύσκολης ψυχολογικής κατάστασης που βιώνει. Επίσης, με σωστή χρήση της ενεργητικής ακρόασης (περίληψη) ο ενήλικας διαβεβαιώνει στο παιδί ότι έχει κατανοήσει πλήρως αυτά που έχει ακούσει.

Γιάννης: Ναι, είναι αλήθεια. Αισθάνομαι ότι κανείς δεν με θέλει για παρέα πια. Με αποφεύγουν και κάποιοι που τους θεωρούσα φίλους. Ξέρω από ποιους ξεκίνησε, αλλά τέλος πάντων. Τώρα πια είναι αργά…

Καθηγήτρια: Γιάννη, ποτέ δεν είναι αργά για να σταματήσουμε κάτι που είναι τόσο άδικο και απαράδεκτο… Άκου. Θα ήθελες να κάνουμε κάτι; Να σκεφτούμε και να μιλήσουμε σε κάποια παιδιά που ίσως μπορούσαν να βοηθήσουν;

Γιάννης: Όχι, με τίποτα, κυρία. Μόνο χειρότερο θα γίνει.

Πώς να προχωρήσει η καθηγήτρια;

Να διαβεβαιώσει το παιδί ότι κανείς δεν θα τιμωρηθεί

Καθηγήτρια: Άκου. Δεν θα μαλώσω ούτε θα τιμωρήσω κανένα. Όπως συμφωνήσαμε. Θα διαλέξουμε μαζί κάποια παιδιά που συμπαθείς, θα τους εξηγήσω πως αισθάνεσαι τον τελευταίο καιρό, με στόχο να ψάξουμε τρόπους που θα σε κάνουν να νιώσεις εσύ καλύτερα στην τάξη και στο σχολείο γενικότερα.

Το παιδί ενθαρρύνεται να αισθανθεί ότι σε οτιδήποτε προταθεί, θα είναι το ίδιο που θα πάρει την βασική απόφαση για το εάν θα υλοποιηθεί και με ποιους θα συνεργαστεί για να βαδίσουν από κοινού στην εξεύρεση λύσης, χωρίς την χρήση τιμωρίας προς τα παιδιά που ασκούν τον εκφοβισμό. Ο καθησυχασμός και η αμοιβαία εμπιστοσύνη που αναπτύσσεται μεταξύ του παιδιού και της εκπαιδευτικού, είναι το σημείο κλειδί, που θα βοηθήσει στην επιτυχή έκβαση των επόμενων σταδίων.

Γιάννης: Και αν γίνουν τα πράγματα χειρότερα, κυρία;

Καθηγήτρια: Γιάννη, είναι άδικο και απαράδεκτο να φέρονται έτσι σε εσένα και ποιος ξέρει και σε πόσους άλλους για αντίστοιχους λόγους. Εγώ πιστεύω ότι επιβάλλεται να προσπαθήσουμε για το καλό όλων. Θέλεις να σκεφτούμε μαζί σε ποια παιδιά θα μπορούσαμε να μιλήσουμε;

Ο Γιάννης σκέφτεται και προτείνει 3 παιδιά από την τάξη του που ήταν παρόντες σε ένα επεισόδιο όπου τον εξευτέλισαν μπροστά σε όλους πριν λίγες ημέρες, καθώς και σε ένα παιδί από το διπλανό τμήμα που κάνουν καλή παρέα στα διαλείμματα μερικές φορές.

Καθηγήτρια: Ωραία λοιπόν. Θα καλέσουμε μία από τις ερχόμενες ημέρες τον Ανέστη, τη Λουκία και τον Μάρκο, καθώς και τον Θοδωρή από το Β3. Σύμφωνοι; Μήπως θα ήθελες να πούμε και σε κανέναν άλλον; 

Γιάννης: Ναι, ίσως θα μπορούσαμε να φωνάξουμε και την Αντιγόνη. Την ενοχλούν κι αυτήν μερικές φορές, αλλά κι εκείνη δεν το αφήνει έτσι. Είναι σκληρό καρύδι… Καταλαβαίνετε…    

Σε αυτό το σημείο, η καθηγήτρια προσπαθεί να πάρει την έγκριση του Γιάννη ώστε να δημιουργήσουν μία ομάδα από παιδιά που έχουν υπάρξει μπροστά στα περιστατικά εκφοβισμού.

Η καθηγήτρια πρέπει να συμπεριλάβει στην ομάδα και τους ίδιους τους εκφοβιστές.

 

Σε αυτό το σημείο, η καθηγήτρια πρέπει να ενημερώσει τον Γιάννη ότι πρόκειται να ζητήσει από τους εκφοβιστές να συμμετέχουν στην ομάδα.

Πώς να προχωρήσει η καθηγήτρια;

Να εξηγήσει στο παιδί τι θα ακολουθήσει και ότι το παιδί δεν θα είναι παρόν στις συναντήσεις.

 

Καθηγήτρια: Πολύ καλά. Φέρε μου αύριο ένα κείμενο ή μία ζωγραφιά που περιγράφει πώς νιώθεις κι εγώ θα σε ενημερώσω πότε θα τους φωνάξω για να τους μιλήσω. Εσύ δεν χρειάζεται να είσαι εκεί.

Το παιδί αισθάνεται ότι αρχίζει από κοινού με την ενήλικα να μεθοδεύει μία προς μία τις κινήσεις που συναποφασίζουν, με εχεμύθεια. Αισθάνεται ότι δεν είναι πλέον στο κενό. Τα μικρά, αλλά οργανωμένα βήματα του δίνουν κουράγιο να συνεχίσει.

Γιάννης: Δεν είμαι σίγουρος, αλλά θα προσπαθήσω. Κυρία, μην πείτε αυτά που σας είπα για την οικογένειά μου…

Τι να πει η καθηγήτρια;

Μην ανησυχείς, Γιάννη μου, δεν θα πω τίποτα που μπορεί να σε στοχοποιήσει.

 

Καθηγήτρια: Μην ανησυχείς, Γιάννη μου, δεν θα πω τίποτα που θα σε στοχοποιήσει -ότι δηλαδή ήρθες σε εμένα για να μου πεις λεπτομέρειες. Εγώ θα μιλήσω μόνο για αυτά που βλέπω εγώ εδώ και καιρό και για την κακή διάθεσή σου που παρατηρείται στο σχολείο.

Το παιδί συνεργάζεται γιατί συνεχίζει να αισθάνεται ότι ο ενήλικας συνεχίζει να διαφυλάσσει τις εκμυστηρεύσεις για τα πολύ προσωπικά αισθήματα που βιώνει. Με άλλα λόγια ο ενήλικας δείχνει με κάθε τρόπο στο παιδί, ότι είναι σε θέση να αξιολογεί και να διαχειρίζεται πως πρέπει να μιλήσει στους άλλους, φιλτράροντας συνέχεια την δική του βαθιά κατανόηση της ψυχοσύνθεσης του παιδιού, αλλά και τον τρόπο που αναφέρεται στους άλλους σε σχέση με χειροπιαστές μαρτυρίες δικές του. Αυτά, δηλαδή, που είδε και άκουσε η ίδια η καθηγήτρια.

Θα ήθελα όμως να μου υποσχεθείς ότι κι εσύ δεν θα πεις τίποτα σε κανένα από τους συμμαθητές σου για την κουβέντα και την συμφωνία μας. Εντάξει;

Η καθηγήτρια ζητά από τον Γιάννη να κρατήσει την κοινή τους συμφωνία τελείως κρυφή από τα άλλα παιδιά.

 

 

Μέρος 1     Μέρος 2          Μέρος 3        Μέρος 4