Τεχνικές κατανόησης κειμένου

Οι τεχνικές κατανόησης κειμένου είναι ένα σύνολο ενεργειών  του εκπαιδευτικού ώστε να προάγει την κατανόηση κειμένων που διαβάζουν οι μαθητές.

1. Απάντηση σε ερωτήσεις

Ο δάσκαλος εκπονεί ερωτήσεις οι οποίες βοηθούν ώστε ο μαθητής

• να σκέφτεται ενεργητικά καθώς διαβάζει
• να έχει ένα σκοπό καθώς διαβάζει
• να επικεντρώνεται σε αυτό που έχει να μάθει
• συσχετίζει αυτό που διαβάζει με αυτά που ήδη γνωρίζει.

Υπάρχουν 4 τύποι ερωτήσεων κειμένου:

• ερωτήσεις όπου η απάντηση βρίσκεται σε μία λέξη ή φράση του κειμένου
• ερωτήσεις στις οποίες η απάντηση βρίσκεται σε ένα μεγάλο μέρος του κειμένου, για παράδειγμα, «Γιατί ο Μικρός Πρίγκιπας σκέφτηκε με αυτόν τον τρόπο εκείνη τη στιγμή;»
• ερωτήσεις που αφορούν στην πρότερη γνώση του μαθητή. Για παράδειγμα, «Πώς θα έλυνες εσύ το συγκεκριμένο πρόβλημα;»

2. Γραφικοί οργανωτές

Πρόκειται για σχεδιαγράμματα του κειμένου, σχήματα, χρονικές γραμμές, σχέδια δομής κ.ά. Οι οργανωτές παρουσιάζουν ανάγλυφα έννοιες και τις σχέσεις των εννοιών μεταξύ τους. Επίσης, επικεντρώνονται στα κυριότερα σημεία του κειμένου.

Ο εκπαιδευτικός μαζί με τους μαθητές δημιουργεί το γραφικό οργανωτή στον πίνακα ή σε ψηφιακή μορφή. Εναλλακτικά, και με την πάροδο του χρόνου, τον οργανωτή δημιουργούν μόνοι τους οι μαθητές.

3. Μεταγνωστικές δραστηριότητες

Η μεταγνώση σχετίζεται με τον τρόπο που σκέφτεται κάποιος πάνω στο πώς μαθαίνει. Πρόκειται για μία ανώτερη λειτουργία της μάθησης.  Ο μαθητής πριν ξεκινήσει τη διαδικασία της ανάγνωσης προκαλείται να σκεφτεί γιατί ασχολείται με αυτό το κείμενο,  ποιος είναι ο σκοπός της ανάγνωσης.

Οι μαθητές μπορούν να χρησιμοποιήσουν διάφορες στρατηγικές επίβληψης της κατανόησης:

• εντοπίζουν το συγκεκριμένο σημείο που τους δυσκολεύει

Για παράδειγμα, «Δεν καταλαβαίνω τι εννοεί ο ήρωας στην Τρίτη παράγραφο της σελίδας 35»

• σηματοδοτούν το είδος της δυσκολίας. αναδιατυπώνουν μια πρόταση με δικά τους λόγια

Για παράδειγμα, «Στο κείμενο ο ήρως αντιμετωπίζει ένα πρόβλημα…»

• ανατρέχουν σε προηγούμενα σημεία του κειμένου εφόσον χρειαστεί

Για παράδειγμα, «Δε θυμάμαι το λόγο, οπότε ας ξαναδιαβάσω την αρχή του προηγούμενου κεφαλαίου.»

• διακρίνουν το είδος του κειμένου (λογοτεχνικό κείμενο, επιστολή κ.λ.π.)

Οι παραπάνω τεχνικές είναι πολύ σημαντικές να εφαρμόζονται από την πλευρά του δασκάλου κάθε φορά που ασχολείται με ένα κείμενο μαζί με τους μαθητές του. Ο ίδιος δίνει το παράδειγμα, ώστε οι μαθητές μετά από εξάσκηση να εφαρμόζουν αυτές τις στρατηγικές, στην αρχή ενσυνείδητα και έπειτα ασυνείδητα, κάθε φορά που ασχολούνται με την επεξεργασία κειμένου. Η διαδικασία αυτή διδάσκεται από τις μικρές τάξεις και εξελίσσεται ανάλογα με την ηλικία των μαθητών.

Σταυρούλα Λαδά, Εκπαιδευτικός, M.Ed.